DU TỬ LÊ
Phạm Cao Hoàng, tiếng thơ tách thoát khỏi
mọi trào lưu thời thượng 
Ngay tự đầu
thập niên 1970, tiếng thơ Phạm Cao Hoàng xuất hiện trên nhiều tạp chí văn học ở
miền Nam, như Văn, Văn Học, Bách Khoa, Vấn Đề… đã tạo được sự chú ý đặc biệt từ
văn giới.
Với hai
thi phẩm xuất bản lần lượt các năm 1972, là “Đời Như Một Khúc Nhạc Buồn,”
rồi “Tạ Ơn Những Giọt Sương” năm 1974, tên tuổi Phạm Cao Hoàng trở thành một
trong những thi sĩ được đông đảo độc giả thời đó, yêu thích.
Không chạy
theo xu hướng thời thượng ở thời điểm kể trên; thí dụ xu hướng chống chiến
tranh, hay khuynh hướng mang “buồn nôn” (ảnh hưởng triết lý hiện sinh của Jean
Paul Sartre) vào văn chương. Ông cũng không cho thấy có chút ý hướng biểu diễn
chữ, nghĩa một cách khinh bạc (trong khi đời thường mưu cầu chức tước), với những
ý niệm triết lý xào nấu, mang đầy tính khoe khoang… “đe dọa!”
Họ Phạm lặng
lẽ đem mình ra khỏi trào lưu, xốc nổi thời thế. Ông tự tin, thanh thản với những
đường bay thi ca bình thường mà sâu sắc, giản dị mà cảm động, qua những chủ đề,
tưởng như tầm thường mà, rất gần nhân thế; rất gần tình yêu con người và; đất
nước của ông.
Với tôi,
đó là chủ tâm đem vào thơ những địa danh họ Phạm đã sống, như đã từng chết
trong chúng.
Với tôi.
Đó là hình ảnh không thể thân thiết hơn với đấng sinh thành, với người
yêu (cũng là người bạn đời “Cúc Hoa”) và, với rất nhiều bằng hữu gần, xa trong
đời thường của người thi sĩ, vẫn nâng niu, chữ, nghĩa, dù ở nơi chốn nào nơi xứ
người…
Ở phần “Phụ
Lục” cuối tuyển tập thơ mới nhất, tựa đề “Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương” do Thư Ấn
Quán, in lần thứ ba, tại Hoa Kỳ, 2018, nhà văn Phạm Văn Nhàn, trong bài “Đất và
Người,” viết: “Gần đây, đọc được bài thơ ‘Cha Tôi’ của Phạm Cao Hoàng,
viết về người cha đã qua đời cách đây 40 năm, tôi vô cùng xúc động.
…
‘ông qua đời khi chiến tranh kết thúc để lại trần gian nỗi nhớ khôn nguôi để lại đàn con trên quê hương tan tác để lại trong trong tôi vết thương mang theo suốt đời.
…
bốn mươi năm rồi con vẫn nhớ, cha ơi! ngày mùa đông cha mặc áo tơi ra ruộng ngày nắng lửa cha gò mình đạp lúa những sớm tinh mơ cùng đàn bò lầm lũi đi về phía bờ mương’
(Cha Tôi,
2015)”
Cũng từ
quá khứ thơm nồng tình bằng hữu, tác giả Phạm Văn Nhàn viết tiếp: “Dạo ấy,
mỗi lần ghé Tuy Hòa, tôi ở lại cùng Phạm Cao Hoàng trong căn nhà nhỏ của gia
đình Hoàng. Đọc bài thơ ‘Cha Tôi,’ tôi nhớ đến ngôi nhà và hình ảnh bác trai.
Bác cao, hơi gầy và da ngăm đen. Cái đen của nắng và gió, của một người nông
dân thuần chất. Hiền và độ lượng. Ngôi nhà có cái chái bếp nấu ăn bằng những
thanh củi. Ngôi nhà có bộ ván ngựa mà tôi và Trần Hoài Thư thường nằm ngủ…
(…)
Và khi đọc
bài thơ ‘Mây Khói Quê Nhà,’ tôi muốn viết một chút về Phú Thứ, quê hương của Phạm
Cao Hoàng (*)
…
mùi hương của đất làm con nhớ những giọt mồ hôi những nhọc nhằm cha đã vì con mà nhỏ xuống cho giấc mơ đời con thêm xanh mùi hương của đất làm con tiếc những ngày hoa mộng thuở bình yên nồi cá rô thơm mùi lúa mới và tiếng cười vui của mẹ hiền”
(Mây Khói
Quê Nhà, 1999)
Bài thơ
làm tôi nhớ đến con đường dọc theo nương dẫn thủy nhập điền từ đập Đồng Cam về
tưới tiêu cho những cánh đồng rộng lớn. Tôi đã từng đi trên con đường này. Tôi
lại nhớ đến năm tháng ở trại A.30 và ngày được thả cho về trên chuyến xe lam chạy
trên con đường ấy dọc theo những cánh đồng xanh màu xanh của lúa… (Đất Còn Thơm
Mãi Mùi Hương, trang 103, 104, 105).
Về tình
yêu nơi chốn, ngoài sinh quán Phú Thứ, thì, Đà Lạt là nơi được Phạm Cao Hoàng
nhắc tới nhiều nhất. Tựa đó là tình yêu đầu tiên và cũng là cuối cùng của ông,
bên cạnh tình yêu ông dành cho những nơi chốn khác:
…Tôi yêu
Đà Lạt bởi có Cúc Hoa trong đó. Dường như ta nghe Phạm Cao Hoàng thì thầm như vậy.
Ít người có được cái tình và những lời như tác giả ‘Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương’
nói với người bạn đời của mình. Cảm động nhất là những lúc gian nan, hoạn nạn.
Như cách đây mấy năm khi Cúc Hoa phải vào nhà thương cấp cứu vì bị đụng xe, lúc
trở về phải ngồi xe lăn:
“…em đi xe
lăn mà vui
lăn đi em nhé cho vơi nỗi buồn đưa em về phía con đường có con sóc nhỏ vẫn thường chào em hát em nghe bài Je t’aime kể em nghe lại chuyện tình Cúc Hoa em đi xe lăn về nhà mùa xuân nhè nhẹ bước qua bậc thềm”
(Đã Qua Rồi
Một Mùa Đông, 2012)
(Trích “Bạt”
Nguyễn Xuân Thiệp, Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương, trang 10, 11)
Như đã
nói, tình yêu nơi chốn, tựa bất cứ một thứ tình cảm nào, luôn là những ngọn lửa
thương yêu bập bùng trong tâm-thức-thương-tích của một Phạm Cao Hoàng, thi sĩ.
Với tôi,
nó không chỉ là vết son đậm trên dung nhan thi ca họ Phạm, mà hiểu rộng ra, đó
còn là tình yêu gắn bó, bất biến giữa thi sĩ và đất nước của ông:
“…đi không
phải là đi biệt xứ
thương quê nhà còn lại phía sau lưng lại cùng em lang thang bên hồ Thạch Thảo nói với em về một đoạn đời buồn nói với em về những dòng sông lưu lạc trôi về đâu rồi cũng muốn trở về nguồn.”
(Trích
“Chia Tay Đà Lạt,” Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương, trang 37)
Hoặc:
“ngồi bên
nhau giọt rượu cay trong mắt
ngồi bên nhau cùng nhớ một quê nhà quê nhà thì xa mây thì bay qua đời phiêu bạc như những đám mây trôi giạt nhớ Ngựa Ô là nhớ những bàn tay ấm áp tôi thương Ngựa Ô và thương bạn bè tôi.”
(Trích
“Thương Nhớ Ngựa Ô,” Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương, trang 52)
Hoặc nữa:
“…bây giờ
bốn mươi năm sau
tôi về, mây trắng trên đầu bay ngang vẫn cùng em đi lang thang vẫn yêu em đến vô vàn, biết không? vẫn yêu Đà Lạt vô cùng”
(Trích
“Chiều Đi Ngang Qua Thung Lũng Fox,” Đất Còn Thơm Mãi Mùi Hương, trang 86)
Tới đây
tôi xin tạm ra khỏi cõi-giới thi ca Phạm Cao Hoàng, bằng mấy câu thơ đẹp của
ông, trích từ bài “Đà Lạt và Câu Chuyện về Khu Vườn Thi Sĩ”:
“em mặc
chiếc áo dài màu xanh của miền đồi núi
đôi mắt hồn nhiên như một bài thơ tình
(…)
tôi gọi đó
là vườn thi sĩ
em gật đầu cười rất nhẹ: ‘em sẽ ở cùng anh trong khu vườn đó’ và bàn tay tôi vừa chạm tim em.”
DU TỬ LÊ
Tháng 12.2018
Chú thích:
(*) Nhà thơ Phạm Cao Hoàng, nguyên quán: Phú Thứ, Tuy Hòa, Phú Yên. Hiện sống và làm việc tại Virgnia, Hoa Kỳ. Ông đã cho XB tất cả 5 tác phẩm. Hầu hết là thơ. Chỉ có một tập truyện: “Mơ Cùng Tôi Giấc Mơ Đà Lạt.”
Nguồn: Báo NGƯỜI VIỆT (California, USA), 8 tháng 12.2018
|
