THƠ MIỀN NAM THỜI CHIẾN (1954-1975)
Nguồn ảnh: shutterstock.com
ĐÊM KÍCH DƯỚI CHÂN ĐỒI PÁ
Dù đợi người qua trên lối chết
lạ sao ta thấy rất bâng khuâng
có rất nhiều điều thật khó nói
đêm sơ giao sẽ chỉ một lần
Cỏ ơi, có thấy ai trên đồi
vẫn thường vác hận thù đi xuống?
mà sao ta thấy cỏ không vui
cỏ lạnh lùng hơn là sương mỏng
Cỏ biết không, ta không lòng thù hận
lũ chúng ta một thuở thế thôi
ngày mai cỏ sẽ thành đồng lúa
cỏ sẽ thấy người nắm tay người
Đồng lúa ơi, sao đồng lúa gầy
lúa buồn không trong mùa gặt muộn?
chim đã ngủ một trời nào khác
và gió rồi cũng chẳng thấy bay
Lúa có nghĩ rằng ngày mai sẽ khác?
súng sẽ dùng để đúc lưỡi cày
mỗi ba trăng lúa vàng tròn hạt
chim sẽ ca và gió thổi lúa say
Ta vừa nghĩ một điều rất tầm thường
ngọn đồi này mai sẽ thành rẫy
bởi lòng người lúc nào cũng đẹp
dẫu tầm thường cũng rất mến thương.
1970
CHIỀU TRÊN RỪNG
TRONG MẬT KHU LÊ HỒNG PHONG
Chiều đã đầy trên rừng cây thấp
nắng trải dài xa những đỉnh xa
ta ngồi lắc bidon vừa cạn nước
nhấp môi khô mà nghĩ một quê nhà
Kì lớp đất bám trên da mặt cháy
vết môi hôn nhuộm đỏ mặt trời chiều
Tà Dôn xa mướt như cồn ngực nhỏ
thở hoàng hôn Phan Thiết nhập giờ yêu
Cây khẩu cầm mang theo ngày cầm súng
mi sol…sol mi do fa …
ôi khúc O’Cangaceiro dồn dập
nửa đời ta một thuở không nhà
Ngồi trên cát nhai thịt dong nướng
vẫn ngon hơn Đồng Khánh với gà quay
ngu quá đỗi quên mang theo xị đế
thắp cho đêm còn có chút mặt trời
Dăm tiếng nổ mon men bên triền dốc
vài ba anh du kích, mấy A.K
ta quơ súng, bỏ dong cho đàn kiến
mi sol…sol mi do fa…
Đêm đã đầy trên rừng cây thấp
nắng ngủ đen xa những đỉnh xa
ta ngồi thở như chưa từng biết mệt
gai ô rô ơi, em thật mặn mà
Đêm đã im trên rừng cây thấp
bầy te te xa đã nhỏ giọng hò
như chàng cao bồi ngủ bên chân ngựa
Ohé! O’ Cangaceiro...
1970
LỬA TRÊN ĐỒI
Sáng nay ta đốt lửa trên đồi
lửa soi ta nhìn ta sống sót
lòng mặc áo sương nên lòng quá lạnh
mắt mở từng đêm nên mắt quá sâu
Ôi đêm qua đạn mưa súng bão
ta là ai giữa đồ trận săn người?
cuối mặt trời sau đuôi C.47
viên đạn đồng vỡ giọt máu tươi
Kịch đêm qua trên đồi đã dứt
ai kéo màn từ một rừng xa
có tim người ứa một dòng sông máu
chảy âm thầm suốt cõi hồn ta
Hỡi người anh em đêm qua nằm xuống
lửa ta nhen xin ấm hồn người
tay đã nhẹ không còn nâng ngọn súng
hãy bình yên như dòng nước trôi
Cám ơn người đã tặng ta khẩu súng
mai về đem đổi chiếc huy chương
buổi chiều tha thẩn trên đường phố
mà quên người nằm lại sa trường
Hỡi bếp lửa quê nhà yêu dấu
khói tranh đùn sương sớm rủ nhau tan
chân mới bước mà đã xa quá đỗi
và chút hồn mới lớn đã lang thang
Hỡi bếp lửa trên đồi hoang vắng
làm sao soi từng ngõ ngách mơ hồ?
đời vẫn sống dài theo năm tháng
vết hồn mòn theo đế giày saut
Dẫu thế nào cũng xem là hạnh phúc
chiến tranh sờn vai áo trận màu rêu
có hề gì lửa reo như nhịp súng
viên đạn đồng mủm mỉm thân yêu.
1970
ĐÊM CUỐI NĂM VIẾT CHO MÁ
Đêm nay con ngồi một nơi rất xa má
đếm tuổi con bằng nước mắt má đong
trong đêm thoảng giọng hiền má gọi
con vừa nghe, muốn khóc, rất bâng khuâng
đếm tuổi con bằng nước mắt má đong
trong đêm thoảng giọng hiền má gọi
con vừa nghe, muốn khóc, rất bâng khuâng
Ở làng này không ai đốt pháo
đêm thật buồn như bước đông đi
con còn có ít giờ hưu chiến
biết đâu chừng, thôi, nghĩ làm chi
đêm thật buồn như bước đông đi
con còn có ít giờ hưu chiến
biết đâu chừng, thôi, nghĩ làm chi
Mấy năm nay con không có Tết
hình như năm chỉ có ba mùa
con không buồn xuân chê đời lính
buồn xa má như trời mưa
hình như năm chỉ có ba mùa
con không buồn xuân chê đời lính
buồn xa má như trời mưa
Từ xa má con làm con nhiều mẹ
lúc nào cũng vui lúc nào cũng buồn
có kẻ vui luôn, người buồn mãi
mình con của má cười rưng rưng
lúc nào cũng vui lúc nào cũng buồn
có kẻ vui luôn, người buồn mãi
mình con của má cười rưng rưng
Con nghe những dòng sông kể chuyện
biển xa năm họp mặt một lần
chuyện những xác cầu xác người chìm nổi
chuyện đồng loại như là phù vân
biển xa năm họp mặt một lần
chuyện những xác cầu xác người chìm nổi
chuyện đồng loại như là phù vân
Hình như cây súng con lạ lắm
sao nó run lên khi đạn lên nòng
tâm hồn nó như tâm hồn con vậy
một kẻ nằm, kẻ đứng , xót xa không?
sao nó run lên khi đạn lên nòng
tâm hồn nó như tâm hồn con vậy
một kẻ nằm, kẻ đứng , xót xa không?
Trước mặt con: những ngọn đồi cát máu
đêm thì thầm cùng những nấm xương
ôi, trái tim con mãi tôn thờ má
đã dạy con hai tiếng yêu thương
đêm thì thầm cùng những nấm xương
ôi, trái tim con mãi tôn thờ má
đã dạy con hai tiếng yêu thương
Từ má lòng bàn tay dìu dắt
con bơ vơ giữa cuộc phù sinh
dòng nước nào xa nguồn mà không đục
sợ một mai con lạc dấu chân mình
con bơ vơ giữa cuộc phù sinh
dòng nước nào xa nguồn mà không đục
sợ một mai con lạc dấu chân mình
Thôi, má ngủ đêm nay ngon giấc
con ngồi đưa chiếc võng rách quê nhà
vòng cầu đừng đi trong đêm tối
lệ sẽ đầy giấc má nhớ con xa
con ngồi đưa chiếc võng rách quê nhà
vòng cầu đừng đi trong đêm tối
lệ sẽ đầy giấc má nhớ con xa
1969
NGUYỄN DƯƠNG QUANG