Friday, June 2, 2023

2925. NGƯỜI ĐÀN ÔNG THÁO MỞ HẾT MỌI THỨ Truyện ngắn của nhà văn Úc NICK ROGER CLARKE NGU YÊN dịch và giới thiệu

Photo by Ivy Yung


Lời người dịch:

Đây là một trong số nhà văn trẻ đang tạo tên tuổi trên diễn đàn văn chương thế giới, được các nhà phê bình và độc giả chú ý. Chúng ta tìm hiểu những nhà văn trẻ hiện tại mới nổi lên là tìm hiểu giọng văn, phong thái diễn đạt, và ý tứ của thời đại hôm nay.

Mỗi thời đại có giọng nói riêng, cách diễn đạt ý tứ và ngôn ngữ của thời đại đó với nét độc đáo cá nhân của mỗi nhà văn. Ví dụ, hôm nay với ảnh hưởng của lối suy nghĩ và viết trên emails, text trong điện thoại, cách diễn tả trên facebook, văn chương thế giới mang một hình thức ngắn gọn, rõ ràng, luận lý chặt chẽ, nhưng không phải hờì hợt. Những đề tài và nội dung có thể hóc búa, sâu sắc, nhưng không mơ hồ như một số lớn các phong trào văn học phối hợp nhiều tưởng tượng trong thế kỷ 20.

Nick Roger Clarke viết văn, quay phim video, chạy Marathon. Sinh quán ở Melbourne, Australia.

Tuyển tập truyện đầu tiên: Positive Reinforcements for Negative People, năm 2018. Truyện của ông xuất hiện trên các tạp chí văn chương thế giới.

 

Nhà văn Nick Roger Clarke

Truyện Ngắn

NGƯỜI ĐÀN ÔNG THÁO MỞ HẾT MỌI THỨ

Một ông già tầm thường ngủ trên băng ghế dài bằng kim loại ở cuối dãy phố trong vùng ngoại ô. Không có gì để nhận ra anh là ai, ngoài trừ bộ tua vít bên trong túi áo khoác dày.

Trong thời gian ngắn, ông làm cho chiếc ghế thêm vững chải, và những gì chung quanh nó, trở nên lỏng lẻo.

Hơn nữa, phẫu thuật tháo gỡ các đinh ốc trong dãy phố hoàn toàn ẩn vào bí mật.

Nhưng hiện tại, ông đang mơ là một cậu bé băng qua con sông ở dãy núi Alpine.

Đá dưới lòng sông va chạm nhau như những viên bi nhộn nhịp bên dưới và nước dâng cao theo từng bước chân cậu đang lội.

Giữa sông mực nước cao đến eo, nơi nắng rực xuyên qua nước, cậu dừng chân đứng ở đó, chiêm ngưỡng cần tre mới tinh với  con mồi giả, tất cả đều là thủ công của cậu. Thích thú chiếc áo vét hữu dụng nặng nề với những chiếc túi chứa đầy mồi nhử, móc câu và con nhộng. Thích thú sự chuẩn bị đầy đủ khi mút một hơi ống hút cắm vào hộp nước trái cây đựng trong túi trước ngực.

Thích thú vì kiên quyết đứng giữa dòng sông, sức kềm chế đối với dòng chảy của thế giới tự nhiên và sức kháng cự khi luồng nước đẩy mạnh về hướng cậu, quấn chung quanh rồi xuyên qua.

Nhưng hôm nay không có cá hồi.

Cậu bé lúng túng, luộm thuộm với lòng thất vọng, khi đứng trên bờ thảy từng viên đá xuống nước, khi mỗi chiếc lá, cành cây rơi rụng khuấy động mặt sông.

Dòng nước chảy xiết sau trận mưa lớn suốt đêm qua, cậu nghiêng mình theo nước đẩy, một chân trước một chân sau, nước dâng cao ngang rún. 

Hai người bơi tung tăng trên sông, không quan tâm những gì thay đổi.

Rồi cậu nghe, tiếng rầm rộ như trăm ngàn vòi sen tuôn nước cùng một lúc, đang tiến tới như  đoàn tàu chạy đến từ khúc quanh.

“Đừng bơi nữa, chạy lên bờ!” cậu van xin những người đang bơi, họ nhún vai, mặc kệ, cậu bé này hoang tưởng.

Một trận lở đất dữ dội làm bật gốc cây, đá và nước chảy ầm ầm ở hạ lưu, cuốn mất hút cần câu và mũ của cậu.

Mực nước lên đến ngang ngực, ra sức hai tay bơi ngược lại, rồi chiếc áo vét và sơ mi phía trước rách toạc.

Bây giờ trên người chỉ còn quần yếm, hai tay bám vào một cành cây nhỏ, chân đạp ra sau, toàn thân dang ra như bức tường mọc lên trước mặt.

Sức kéo liên miên của cơn lũ làm đứt dây cột trên vai của quần yếm, rồi tuột  khỏi thân người. Cậu trần truồng nằm ngang lướt trên mặt nước. Tay vẫn níu cành cây cho đến khi kiệt sức, đành thả ra.

Tiếng đập đầy ác mộng của những tảng đá dưới lòng sông kết hợp với thảm trạng một cánh cửa lá sách bằng nhôm, trong khi ông già nằm rên rỉ, xoay trở trên băng ghế.

Cô quản lý quán cà phê bánh mì dí điếu thuốc vào thùng rác hình trụ trên tường trước khi quay trở lại bưng chồng ghế ngồi ngoài trời.

Người đàn ông quan sát khung cảnh quen thuộc hàng ngày qua đôi mắt híp. Cũng những người mua hàng buổi sớm này ra vào cùng một cửa hàng để mua những sản phẩm giống như đã mua.

Nhưng mọi suy nghĩ ngủ lại chỗ này lập tức bị dập tắt: mẩu thuốc lá cháy âm ỉ trong thùng rác sút một con ốc lỏng lẻo, bị tháo ra hai phần ba khỏi đồ chưng trên tường.

Vươn vai, ngáp dài, rồi một động lực gia tăng năng suất xô đẩy ông làm chân tay sống động, dáng lom khom lê chân về phía nhiệm vụ với bàn tay đút trong túi. Những ngón tay mân mê trên đầu những tua vít cũ.

Không có gì lạ khi ông này tự đặt mình vào những công việc như vậy, mà không cần ai nhờ vả hoặc sợ phiền phức. Vì vậy, sân ngồi bên ngoài quán cà phê bán bánh ngọt; sạp bán trái cây với các đệm gỗ xếp chồng lên nhau; bảng chỉ dẫn và cửa ra vào của cửa hàng tạp hóa, cùng với cả chục thương nghiệp nhỏ chung quanh, thường xuyên có những con vít bị tháo lỏng lung lay.

Ông sử dụng cây tua vít như bộ phận ống cứng nối dài cánh tay. Việc vặn con vít ra rồi vặn vào lại ngang với mặt tường, không mất bao nhiêu thời giờ.

Vậy mà khi ông lùi ra phía sau nhìn chăm chú, cảm giác không hài lòng đuổi theo.

Không thể xác định nguồn gốc của cảm nhận, ông cúi xuống một lần nữa, kiểm soát việc đã làm để tìm hiểu nguồn gốc của cảm giác không vừa ý. Cúi đến gần thùng rác đến nổi mũi sắp chạm vào.

Ông lầm bầm: “Đinh vít vặn vào đúng rồi. Làm quá tốt. Tại sao lại bất mãn?”

Tò mò muốn gỡ rối những thôi thúc trong nội tâm, cách duy nhất là tháo vít ra lại.

Ông làm liền và cảm giác hài lòng quen thuộc khơi dậy trong lòng.

Bị lôi cuốn bởi suy nghĩ về những điều trừu tượng và quết tâm thử nghiệm, ông dành thời giờ còn lại buổi sáng tháo từng chiếc đinh mà ông đã vặn chặt trong nhiều năm, cả dãy phố có lẽ khoảng 40 con vít.

Khách hàng cũng như chủ hàng luôn luôn cố tránh ánh mắt của ông và phủ nhận ông đang hiện diện. Nhưng vài năm trước, ông này có nhà có giường ngủ để nghỉ ngơi vào buổi tối.

Cà chục năm ông thuê ngôi nhà trong phố Victoria gần đó. Sau ngôi nhà đổ nát là một kho hàng dựng bằng ván ép cong có hình dạng nhìn sâu như đường rầy xe lửa, đây là một thế giới náo động thu nhỏ do một mình ông vất vã dựng lên.  

Nâng cao đến thắt lưng, phía trước một cảnh phong nền bằng màu nước, vẽ đường chân trời, thành phố và những ngọn đồi chung quanh. Các mô hình lớn về các địa danh đáng quan tâm được mở ra: tòa thị chính được trang trí công phu với  những cột bê tông nứt nẻ, nhưng bên trong trưng bày lộng lẫy các tác phẩm nghệ thuật được yêu chuộng, một tòa nhà cao chót vót, có cửa sổ nhìn xuyên qua, thấy người ta sống yên ổn bên trong những căn hộ đầy đủ tiện nghi, và một dãy phố bận rộn người mua sắm qua lại một cách hài hòa.

Dán bằng thuốc nhỏ mắt, được bảo đảm bởi tua vít tí hon, sơn rất tinh tế dưới kính lúp mang trên đầu, nối dây bằng cây nhíp, tác phẩm trở thành nghệ thuật.

Giữa các bộ sưu tập các tòa nhà, một mạng lưới rộng lớn có nhiều bãi cỏ, những khu rừng xanh, những vườn hoa màu, và dưới mỗi gốc cây nhựa lẫn lộn nhiều lá nhỏ. Một dòng sông sâu lung linh,  gợn sóng, uốn mình giữa toàn bộ khung cảnh.

Nhưng tâm điểm trưng bày chính là những tàu lửa, di chuyển với tốc độ điều đặn qua sự kết hợp những cây cầu rỉ sét, những khúc cua ngoằn ngoèo, và những đường hầm bí ẩn, mà ông này, thường không hãnh diện gì, xem mỗi con tàu như thể đại diện cho mỗi tính tình đặc biệt của ông: đầu máy hơi nước cũ hú còi biểu thị chủ nghĩa khắc kỷ; con tàu dài chở hàng chạy bình bịch thể hiện sự kiên tâm; chuyến tàu chở hành khách mỗi ngày không quyến rũ, với lịch trình và thông báo ga đến, với hệ thống thắng ken két rít lên, với tiếng bíp khi cửa mở đóng, thể hiện sự đáng tin cậy.  

Mặc dù không có khả năng xây cất và ít tài khéo léo, ông đã bắt đầu một dự án, tự thiết kế, chế tạo, và bảo trì mọi thứ.

Mỗi cuối tuần, từ rạng đông cho đến chạng vạng, mỗi khi rảnh rỗi sau giờ làm việc, ông lui về nhà kho đồ án của mình, lấn qua cánh cửa, bò về phía ghế xoay ở trạm điều khiển có cửa tròn nhỏ quan sát, nơi có thể tuần tra 360 độ.

Ông sử dụng nhiều tháng trong năm, bò bên dưới cảnh ba chiều, gồng cổ  để cắt, hàn, hoặc nối dây vào vào các bộ phận khiến các ngón tay hơi gù lên và đau khớp xương. Đây là công việc đầy mồ hôi, tỉ mỉ, và đôi khi ngột ngạt, nhưng đã rèn luyện tính kiên nhẫn phi thường, ông thừa nhận là một đức tính lớn hơn những bệnh tật.

Thường ngồi một chỗ, khoanh tay trước ngực, mắt nhắm nghiền, để ý thức theo dõi quan cảnh âm thanh của các con tàu đi và đến.   

Nếu bao giờ có bạn đồng nghiệp hỏi ông vì sao lại dùng hết những ngày nghỉ cuối tuần theo kiểu này, ông bày tỏ ước ao thành thật của mình, “chỉ muốn sử dụng đôi tay.”

“Vào thứ Sáu tuần này lúc uống rượu sau giờ làm việc, tất cả chúng tôi đều muốn xem thật kỹ đầu máy tàu lửa nào anh yêu thích,“ chủ của ông từng nói như vậy, bày tỏ sự quan tâm đến người đàn ông đặc biệt này.

Nhưng đến lúc đó, rõ ràng chỉ là trò chiêu dụ ông tham gia để trở thành cái mông bất đắc dĩ cho tất cả đám người say xỉn. Đoàn tàu của ông chỉ chạy lui tới trong quán để chở tiền mặt của nhân viên. Người chủ trình diễn tuồng kịch hỏi han ông những câu hỏi liên quan đến công việc cuối tuần  và đã biết rõ ông không thể trả lời. Không được đào tạo từ đại học kinh doanh, hoặc về bất cứ thứ gì, như là các đồng nghiệp. Ông đành phải trốn trong phòng vệ sinh cho đến khi họ không còn hứng thú gì về đoàn tàu lửa, ông mới lén lấy nó rồi chuồng về.

Vì vậy, phần chính của cuộc đời ông này, tìm được sự ổn định cho bàn tay, nhưng tâm tư liên tục bất an. Việc này từ từ thành hình thấm qua thế giới nhỏ nhoi và trong sạch của ông. 

Một buổi chiều, ông thừa nhận thế giới này hoàn hảo. Cuối cùng, ông đã hoàn thành.

“Mặc dù, việc đó phải trả giá bằng mất tình bạn, chi tiêu số tiền đáng lẽ dùng cho những hưởng thụ khác, hoặc du lịch, chính xác đây là phẩm vật trong trí tưởng của tôi gần mười năm trước.”

Trong khoảnh khắc đó, ông hiểu ra, một ý nghĩ đơn thuần, với nhiều hành động tiếp theo và hành động tiếp nữa, đan nhập pha lẫn vào nhau đến mức tưởng tượng sẽ trở thành hiện thực.

Đã trải qua những tình cảm sâu sắc, để ghi nhớ những cảm xúc này, ông dành mọi chuyến tàu, tòa nhà cho những người mà ông yêu mến trong đời, ông đã khắc và dán những mảnh nhỏ để tôn vinh họ.

Rồi người chủ nói, ông không còn cần thiết ở sở làm. Không phải là chuyện ngạc nhiên sửng sốt cho bất kỳ ai, tối thiểu là đối với ông. Đã cảm thấy bối rối, bị tẩy chay bởi các đồng nghiệp nhiều chuyện. Không tiết kiệm, không tài sản. Không còn cách nào giải quyết ngoài việc yêu cầu chủ nhà gia hạn tiền thuê thêm nhiều năm.

“Ông có mô hình đường rầy ba chiều trong nhà kho ván ép của tôi…” Người chủ nhà chỉ về hướng đó và đồng ý cho thuê miễn phí trong hai tháng, để đổi lấy toàn bộ đồ đạc trong nhà kho.

Chủ nhà nhận xét: “Cuối cùng rồi những dàn dựng này không có giấy tờ cho phép.” 

Ông phản đối rồi yêu cầu chủ nhà để ông có thể nỗ lực tìm việc làm. Khi không được chấp nhận, ông cố gắng tìm kiếm người thích hợp để bảo tồn toàn bộ đường rầy.

Nhưng hai tháng đến cuối hạn, chủ nhà đón tiếp một số đông người nhiệt tình với các đồ phụ tùng tháo mở, vào một buổi chiều. Mỗi kẻ cướp phá dùng dụng cụ riêng của họ. Bắt đầu hành hiệp ngay lập tức. Tháo gỡ bất kỳ phần nào theo ý họ thích, không quan tâm đến toàn bộ.

Việc tháo gỡ từng đường rầy, từng bảng hiệu, từng con ốc, linh hồn của cảnh ba chiều đã bị xử lý bởi những đâm thọc, cho đến khi thành một đống vụn.

Ông lặng lẽ theo dõi, lựa trong rác những dụng cụ còn sót lại cất vào túi áo khoác, rồi bỏ đi. Thế giới phức tạp hoàn hảo của ông đã biến mất một cách nhanh chóng. Dường như nó vẻ vĩnh viễn rồi thật ra mong manh, vô nghĩa biết bao.

Các giấc mơ của ông về những chuyến tàu chạy ầm ì dọc theo đường rầy phù hợp với tiếng rèm lá sách của cánh cửa quán cà phê bánh mì, khi ông nằm nghiêng trên ghế dài. Tuy nhiên, lần này, cánh cửa hạ rèm xuống, cô quản lý ngậm điếu thuốc trên môi,  biến mất vào cuối phố. Ngày buôn bán đã kết thúc, một đêm dài đang chờ đợi.

Ông rên lên khi nằm nghiêng một bên, con ốc vít kim loại sột soạt chạy từ bên này sang bên kia trong túi vải lót ny-lon trong áo khoác, tạo thành một giàn chung quanh xương sườn, lót bởi xấp giấy vệ sinh xếp lại hình vuông. Dùng những ngón tay sưng vù ôm lấy ngực, nhắc nhở mình vế chiến tích buổi sáng.

Việc tháo con vít đáng sợ, ở nơi này, ở đàng kia, ra khỏi những thứ đã an toàn, không làm thay đổi độ bền chắc của chúng. Mặc dù, trong chiếc áo khoác rách nát, nhiều tiếng kêu lục cục. lách cách, càng ngày càng gia tăng mỗi khi di chuyển, ông linh cảm, không ai thèm chú ý đến ông. 

Khi người ta thực sự muốn tìm đinh vít ở nơi nào, chúng xuất hiện khắp nơi: mái hiên bằng tôn che hết chiều dài của dãy phố; những hộp đèn treo dưới nóc che vải; cột và bảng chỉ đường; những con số đường phố; quạt hút hơi nóng trên tường; điện thoại công cộng; các bảng chỉ dẫn và đèn nhạy biến của các tiệm tạp hóa tư nhân; Những bộ bàn ghế, dù che, bảng thực đơn trên tường ở ngoài trời của quán cà phê bánh mì; các bản lề cửa và nắm cửa cuốn lên xuống; những nơi phun nước uống; các hộp công tơ; các hộp chậu cây và nơi xe buýt ngừng đón khách. Mặt bên ngoài nhìn thấy an toàn như thế nào, ông đắn đo suy nghĩ, không thể nào hòa hoãn với sự giả dối trong hành trình khi cần xuyên qua thế giới  

Rõ ràng bài tập buổi sáng không hơn gì một khuôn khổ, như một khái niệm lớn có thể dựa lên để thực hiện: Đêm nay, ông sẽ tháo hàng trăm ngàn con vít.

Đêm nay, ông sẽ tháo mở số lượng vít cần thiết chính xác để dãy phố duy trì hoạt động và an toàn, nhưng sẽ không nữa.

“Không một ai đến nơi này để bị lừa gạt như tôi.”

Ông quen thuộc với bóng tối đang phủ xuống dãy phố. Ánh sáng cây đèn đường đơn độc kết hợp với những hộp đèn màu trắng buồn tẻ và chiếc điện thoại công cộng màu cam. Đèn nhạy cảm của cửa tiệm tạp hóa dường như hứa hẹn sẽ nhập bọn. Thường thường nó là người bạn duy nhất, nhưng đêm nay lại là nhược điểm.  

Với đồ bản đã vạch sẵn trong đầu, ông bắt đồng công việc ngay giữa con phố.

Dưới mái hiên của cửa hàng bán tạp hóa, ông cương quyết đứng lên hai hộp gỗ đựng trái cây đã vất bỏ, ông nới lỏng bộ phận nhạy biến của đèn rồi chĩa nó thẳng lên trời. Ông hoạt động trên lối đi bộ, bây giờ, bị che khuất bởi tòa tháp căn hộ hội đồng lù lù hiện lên.

Trong khi ở ngoài cửa hàng tạp hóa, ông dùng tua vít lớn nhất để tháo tất cả trừ một trong những đinh vít giữ mái hiên tôn vào các thanh gỗ. Ông sẽ lập lại hành động này ở mỗi cửa tiệm.

Tháo lỏng hết mọi phía hộp đèn mờ hình chữ nhật của tiệm tạp hóa, giống như từng bộ phận của nó phát nổ, ánh sáng đèn thường tràn lọt ra hai bên. Trong khi, tháo con vít bên trên của hai con số đường, do đó, những con số rơi xuống nằm ngược đầu.

Đèn pha chiếc xe hơi chạy cua góc phố, ông đứng bất động trên hộp gỗ. Xe ngừng, tắt máy, một gia đình trẻ bước ra khỏi xe. Họ rảo bước về phía căn hộ hội đồng. Một lần nữa, ông cố bình tĩnh để bàn tay được ổn định.

Di chuyển đến tiệm bán trái cây, sửa sang lại sạp bán vốn rất lộn xộn, thành một con tàu đắm móp méo.

Trong khi ông đang tập trung một cách điên cuồng, những đinh vít rơi xuống leng keng trên nền đá cẩm thạch nhiều màu và tiếng leng keng từ con heo đất cất tiền của trẻ con, bị lắc ngược trên sàn lót vải sơn.

Những đồ phụ thuộc vào khu phố cũng bị điều chỉnh, các bảng đường đột nhiên treo theo đường chéo; Những hộp trồng cây tưới nước của hội đồng đang chảy đầy bùn đất trên lối đi qua mọi góc gỗ khung gỗ; và chiếc điện thoại công cộng, chân đế bằng thép chùng xuống, đong đưa trong gió như chiếc du thuyền với chiếc đèn lồng màu cam.

Tiếp theo, ông sữa đổi quán cà phê bánh mì, những chiếc dù xếp nhàu nhò giống đám chim gãy cánh, các bảng thực đơn dán tường nhìn thấy như một nửa tan chảy.

Cuối cùng, hộp đựng thuốc lá được tháo hết chỉ còn một vít. Nó lắc lư trơn tru như say sóng đến nổi chỉ cần chạm nhẹ cái mông của cô quản lý, sẽ lật úp đổ hết thuốc lá xuống mặt vỉa hè.

Ông tự nhủ: “Tôi đã làm xong rồi.”

Con chim ác là bay vòng tròn trên đầu, khiến đèn nhạy biến của tiệm tạp hóa đang hướng lên trời chớp sáng  và lập lại, nhưng chuyện đó, giờ đây,  không còn đáng lo lắng.

Mặt trời buổi sáng ló dạng chiếu ngang đường chân trời để thu hút mớ ánh sáng hỗn độn đang rải rác trên con phố. Cơn gió mạnh lướt qua, mọi thành phần cấu trúc của dãy tiệm quán mỏng manh rung chuyển một cách quái dị.

Ông tập tễnh bước đến chiếc ghế dài bạc màu, chân lội qua đám ốc vít như biển, những ngón tay sưng vù, lưng khom đau nhức.

Hình hài nhàu nát của ông thảy dài lên băng ghế như vớ được chiếc bè cứu tinh.

Khi đang ngủ một giấc sâu đắm nhất trong cuộc đời dài của ông, chuyến tàu thường xuyên buổi sáng chạy qua gần dãy phố, những công nhân không biết gì về tất cả những gì đã xảy ra ở đây tối hôm qua.

Những toa giường ngủ trên đường rầy kêu ầm ầm trên mặt đất, những rung động quen thuộc xoa dịu ông rồi trở nên rối nùi trong giấc mơ.

Khi tàu đến gần, mọi con vít trong các cây đà xây dựng, các kệ chứa hàng, máy tính tiền, mà ông không đụng đến tối hôm qua, bắt đầu rung rinh vặn vẹo.

Eltham, Victoria, Úc. 

NGU YÊN dịch từ nguyên tác Tiếng Anh
THE MAN WHO UNSCREWS EVERYTHING